De menopauze kan aanzienlijke invloed hebben op de hersenen en het mentale welzijn van vrouwen. Oestrogenen (die wegvallen na de menopauze) beschermen namelijk onze hersenen.

Hormonale invloeden

1. Oestrogeendaling:
   • Oestrogeen speelt een belangrijke rol in de hersenfunctie, waaronder de regulatie van neurotransmitters zoals serotonine, dopamine en norepinefrine, die essentieel zijn voor stemming en emotioneel welzijn. Een daling van oestrogeen tijdens de menopauze leidt tot stemmingswisselingen, depressie en angst.
2. Neurotransmitterveranderingen:
   • De daling van oestrogeen zal tevens de balans van neurotransmitters verstoren, wat op z’n beurt resulteert in symptomen zoals prikkelbaarheid, neerslachtigheid en verminderde motivatie.

Cognitieve effecten

1. Geheugenproblemen:
   • Veel vrouwen melden geheugenproblemen en moeilijkheden met concentratie tijdens de menopauze. Dit wordt vaak aangeduid als “brain fog” en kan het gevolg zijn van hormonale veranderingen.
2. Verminderde cognitieve functie:
   • Er is enig bewijs dat de overgang naar de menopauze gepaard kan gaan met een tijdelijke vermindering van cognitieve functies, zoals het vermogen om te plannen, organiseren en multitasken.

Slaapproblemen

1. Slapeloosheid:
   • Hormonale schommelingen kunnen leiden tot slaapstoornissen zoals slapeloosheid. Gebrek aan slaap kan de cognitieve functies en het humeur verder negatief beïnvloeden.
2. Nachtelijk zweten en opvliegers:
   • Deze symptomen kunnen de slaap verstoren, wat kan leiden tot vermoeidheid en een verminderd concentratievermogen gedurende de dag.

Stemmingsveranderingen

1. Stemmingswisselingen:
   • Door hormonale veranderingen kunnen vrouwen tijdens de menopauze extreme stemmingswisselingen ervaren. Dit kan variëren van prikkelbaarheid en verdriet tot gevoelens van euforie.
2. Depressie en angst:
   • De kans op depressieve gevoelens en angst kan toenemen tijdens de menopauze. Dit kan te maken hebben met zowel biologische factoren als psychosociale factoren, zoals veranderingen in het zelfbeeld en levensomstandigheden.

Stress en emotioneel welzijn

1. Verhoogde stressgevoeligheid:
   • Hormonale veranderingen leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor stress. Dit kan het gevolg zijn van een veranderde stressrespons in het lichaam en de hersenen.
2. Emotionele reactiviteit:
   • Vrouwen kunnen meer emotioneel reactief worden, wat betekent dat ze intenser reageren op stressvolle of emotionele gebeurtenissen.

Ondersteuning en behandeling

1. Hormoonvervangende therapie (HRT):
   • HRT kan helpen bij het stabiliseren van hormoonspiegels en daarmee bij het verminderen van sommige cognitieve en emotionele symptomen van de menopauze. Dit gebeurt natuurlijk enkel in overleg met arts/gynaecoloog. De hormoontherapie dient bij voorkeur wel kort na het intreden van de menopauze te beginnen (ideaal te beginnen binnen 5 jaar na intreding van de menopauze). Voor vrouwen die eind in de 60 zijn, is het een slecht idee om opeens hoge dosissen hormonen te nemen (in dat geval werken hormonen vasculaire dementie net in de hand).
2. Levensstijl aanpassingen:
   • Regelmatige lichaamsbeweging, een evenwichtig eetpatroon, voldoende slaap en stressmanagement technieken zoals yoga en meditatie kunnen bijdragen aan het verbeteren van de mentale gezondheid tijdens de menopauze.
3. Psychologische ondersteuning:
   • Therapie of counseling kan nuttig zijn om vrouwen te helpen omgaan met de emotionele en psychologische veranderingen die gepaard gaan met de menopauze.